Uit de vorige BLOG zou men de volgende conclusie kunnen trekken: ook de kleinere orthodox-protestantse kerken lijden onder forse kerkverlating en zullen er in de nabije toekomst nog meer mee te maken krijgen. Lukte het hen -gesloten als zij waren- eerst nog redelijk om de morele verschuivingen in de samenleving buiten de deur te houden. Langzaam maar zeker krijgt de moraal van de samenleving ook invloed onder kerkleden. Contacten met de de rest van de samenleving zijn nu eenmaal niet te vermijden! (zie: Vertraagde ontsteking? 17 augustus 2012)

Als dit waar is zou dit onder de jongste generatie het meest te merken moeten zijn. Is dat zo? Dit jaar kwam er een boek van Sabine van der Heijden uit, Kerk voor een nieuwe generatie, waarin ze o.m. beschrijft hoe de jongeren van nu in het leven staan. Sabine heeft jaren als teamleider kerkenwerk bij Youth for Christ gewerkt, was tussen 2000 en 2008 coördinator bij de jongerenwerkers opleiding aan de Wittenberg. Ze is lid van de NGK gemeente de Lichtboog in Houten en daar ook actief in het jeugdwerk. Ze heeft al eerder boeken over jongeren en geloof geschreven. Ze is zeer bekend onder de Nederlandse jongerenwerkers. Ze weet waar jongeren mee bezig zijn en heeft daar dus ook echt iets over zeggen. (Sabine van der Heijden, Kerk voor een nieuwe generatie. Zoeken naar een kerk waarin jongeren geloven. Heerenveen: Medema 2012)

Zij gaat ervan uit dat kerkelijke jongeren evenals de andere zijn beïnvloed door de postmoderne mentaliteit van onze cultuur. Bij hen herken je de wending naar het persoonlijke. ‘Waar’ is niet zozeer wat ‘de’ kerk door de eeuwen heen als waarheid heeft leren begrijpen, maar wat een jongere zelf als waarheid is gaan zien. Die waarheid willen ze niet aan een ander opleggen, immers ‘de’ waarheid bestaat niet, alleen ‘een’ waarheid. En wat is dan waar? Niet wat ‘men’ in de geschiedenis als waarheid is gaan zien, maar ‘dat wat voor mij werkt.’ En omdat je goed voelen tegenwoordig belangrijk is, is dat waar je je goed bij voelt vast ook waar. Het helpt wel als je daarnaast ook nog kunt bewijzen dat het waar is, want jongeren van tegenwoordig hebben vertrouwen in de wetenschap.
Omdat jongeren zich willen ontplooien is het ook belangrijk dat geloven iets toevoegt aan hun ontwikkeling. Als dat niet zo is switchen ze gemakkelijk van kerk, misschien zelfs wel van religie.
Jongeren hebben het ook lastig met de invloed van anderen. Je hoort hen nogal eens zeggen: ‘ ik maak zelf wel uit wat ik geloof, daar heb ik geen kerk voor nodig’ . Geloven in een plaatselijke gemeenschap, past niet erg goed in deze tijd. Het betekent dat je mensen die je helemaal niet kent (misschien zelfs helemaal niet zo mag) moet toelaten in je persoonlijke leven. Relaties zijn belangrijk voor je, maar je wilt het liefst alleen contact met de mensen die je zelf uitgezocht hebt, omdat je je bij hen thuisvoelt. En dat hoeven niet de mensen te zijn die in je buurt wonen, via Facebook en andere sociale netwerken kun je lid zijn van een geloofsgemeenschap van gelijkgezinden. Wat voor de mensen geldt, geldt natuurlijk ook voor wat de kerk biedt. Je kunt natuurlijk ook via het internet naar een goede preek luisteren. Voor een kritische consument -wat wij in onze welvarende samenleving allemaal zijn- is er veel direct toegankelijke digitale inhoud beschikbaar. Je wilt het niet alleen leuk houden, je kunt het ook gemakkelijk leuk houden voor je zelf. Kortom het draait voor jou niet zozeer om de kerk, ideaal is dat het in de kerk om jou draait.

Al generaties lang…
In de beschijving van Van der Heijden komen alle verschuivingen in de jaren zestig weer terug: jongeren bekijken hun leven niet zozeer in het licht van de kerkelijke traditie uit het verleden, maar omgekeerd de kerkelijke traditie in het licht van hun leven. Geloven is persoonlijk geworden en niet te vergeten privé. En wat goed voelt, is waarschijnlijk ook wat goed is. Op gezag van een ander nemen we iets nog niet aan, we willen zelf kiezen wat ons goed lijkt.
In de ervaring van Van der Heijden zijn ook kerkelijke jongeren stevig onder de invloed van de ‘ Nieuwe Nederlandse cultuur’.En tot die jongeren, behoren niet alleen de leden van de jongste generatie (die van 1980-2000). Zij worden de generatie Y of Search genoemd of positief ‘de Einstein Generatie’ en kritisch ‘ de `Grenzeloze Generatie’). Zij zijn wel de meest typische vertegenwoordigers van het postmoderne gedachtengoed en ook het meest thuis op de digitale snelweg. Multitaskend surfen zij rond in de informatiebrei en grazen bij elkaar wat hun van pas komt.
Maar zij zijn niet uniek: ook mijn generatie, de generatie X (Nix) (1960-1980), vertoond die trekken. Wij maakten als eersten met de digitale wereld kennis en kunnen ons de tijd nog goed herinneren dat die er niet was. Al doende moesten we het ons eigen maken, maar dat ging ons goed af. Want wij waren ook al geoefende, kritische consumenten. Belangstellend genoeg en vaardig genoeg om op zoek te gaan naar andere verhalen over zingeving. De TV cultuur waarin wij groot werden maakte ons tot nogal visueel ingestelde mensen. Alle postmoderne kenmerken vind je ook al onder ons: individualisme, pragmatisme en de belevingscultuur.
Zelfs de generatie boven ons, de babyboomers of protestgeneratie (1945-1960), worden getypeerd door de nieuwe cultuur: anti-autoritair, op zoek naar zelfontplooiing, vrijheid, democratie, emancipatie enz. De jongeren van de jaren zestig behoren tot deze generatie. Zij gingen voorop in de revoltionaire veranderingen van de jaren zestig, maar leden van deze generatie gingen ook voorop in een revolutionaire vernieuwing van de christelijke cultuur: zij staan aan het begin van allerlei christelijke organisaties als de Evangelische Omroep, de Navigators, Jeugd met een Opdracht enz.
De veranderingen in de samenleving werken dus niet pas de laatste jaren maar zeker al wel meer dan veertig jaar door in de levensbeschouwing van de generaties. Vooral binnen de kleinere orthodox-protestantse kerken zal de invloed ervan wel wat gefilterd zijn omdat deze kerken zich in het begin nog wisten af sluiten voor de verschuivingen in de samenleving. Maar vertraagd zie je m.i. de invloed van de huidige cultuur wel steeds meer doorwerken.

Een illustratie van die vertraagde doorwerking is de invloed die de verruiming van de wetgeving betreffende echtscheiding in de samenleving én de kerk heeft. Onmiddellijk na de invoering van de nieuwe wet in 1971, stijgt het aantal echtscheidingen snel in de Nederlandse samenleving. Onderzoek wijst uit dat deze toename vertraagd doorwerkt in de vrijgemaakte kerk. Vanaf begin jaren tachtig begint ook daar het aantal echtscheidingen sterk toe te nemen. (E. van Essen; O.B. Wiersma, Twee keer gescheiden. Een onderzoek naar de rol van de hulpverlening onder vrijgemaakt gereformeerden.Groningen: 1989.)