Vandaag moest ik terugdenken aan de zesde klas op de lagere school.
Groep 8 voor hen die de basisschool doorlopen hebben. Er werd toen nog degelijk onderwijs gegeven. Ter voorbereiding op onze taak in de samenleving moesten -vooral de jongens- soms urenlang cijferen. Daar was ik niet gelukkig mee. Ik was namelijk erg slecht in rekenen. En cijferen was voor mij een steeds terugkerende kwelling. Hoe goed ik mijn best ook deed, vaak haalde ik toch een onvoldoende.
Mijn meester van de zesde klas had zo zijn eigen wijze van ‘uitleggen’.
Als ik weer eens een onvoldoende had gehaald, zei hij me: “je moet beter je best doen!” en om dit te ondersteunen tikte hij dan keihard met zijn knokkels op mijn hoofd. Heel pijnlijk! En vér voor de discussie over de pedagogische tik, zoals je zult begrijpen. Welke bedoeling er ook achter zat: het knokkelen van mijn meester heeft me nooit een zier geholpen bij het rekenen. “Knokkelen helpt niet!”, dat is voor mij proefondervindelijk bewezen.
Het vermanen wordt tegenwoordig weer zeer overschat, ook in kerkelijk kringen. Als iets niet zo gaat als het volgens ons beste weten toch zou moeten, reageren we nog al eens met de oproep dat ‘het nog maar eens duidelijk gezegd moet worden.’
Men gaat van de gedachte uit dat de bewuste mensen ‘het’ nog niet weten of ‘het’ eigenlijk niet willen weten. Een strenge en duidelijke boodschap moet dan helpen. Maar ik denk dat heel veel mensen ‘het’ gewoon nog niet weten of gewoon niet weten wat ze er mee aan moeten. Zoals sommigen bepaalde rekensommen niet snappen en anderen bepaalde dingen nooit goed zullen kunnen.
Zoiets is er ook aan de hand met het luisteren naar preken. Als blijkt dat er van preken minder blijft hangen dan zou moeten, blijft het vaak bij een vermaning. De dominee wordt vermaand dat hij ‘beter moet preken’ of de luisteraar wordt vermaand dat zij ‘beter moet luisteren’. De achtergrond daarvan is te begrijpen: de preken hebben een belangrijke plaats in onze diensten en we geloven dat onze God ons ook via die preken aan wil spreken. Het is belangrijk dat die boodschap overkomt!
En er zullen best mensen zijn die er eens op aangesproken moeten worden dat een preek toch echt belangrijk is, omdat ze het gewoon niet willen weten.
Toch denk dat ook hier knokkelen meestal niet helpt! Aan de preek zit niet alleen een principiële kant, preken ook een manier van de boodschap overbrengen, van communiceren. Juist op het gebied van de communicatie is ontzettend veel veranderd. Mensen uit het begin van de 21e eeuw kunnen daarom moeilijker naar een klassieke preek luisteren, dan die van 50 jaar geleden. Dat heeft te maken met die totaal veranderde stijl van communiceren.
Daarom, als we merken dat luisteraars vaker afhaken onder de preek, is het goed om daar ook eens met elkaar over door te spreken, want als het communiceren verandert, kan het het preken dan gelijk blijven? Knokkelen zal hier ook niet helpen, vrees ik.
Komende week starten de eerste ‘Kringavonden met de kerkenraad’ in het seizoen 2009/10. De Kringen 5/6 en 9/10 mogen het spits af bijten. Ik ben benieuwd hoe jullie hier tegen aankijken. Hopelijk tot ziens!
